Hepimiz bir şehirde doğarız. Hepimiz o şehrin kültürü ile büyürüz. Ve hepimizin doğup büyüdüğü şehirlere vefa borcu vardır. Ben Adapazarlıyım. Adapazarı’nda doğup büyüdüm. Her Adapazarlı gibi sevinçlerimi hüzünlerimi hep bu şehirde yaşadım. Bu şehrin sokaklarında oynadım, caddelerinde yürüdüm, okullarında okudum. Sevdim şehrimi. Hem de çok. Cenabı Allah Kur’an-ı Kerim’inde “biz sizleri tanışasınız diye kavim kavim yarattık” buyuruyor. Hepimiz bir kavme bir millete aitiz. Ben Türk’üm. Sakarya Türk’üyüm. Yani Manav’ım. Manav bu topraklarda yaşayan Müslüman Türklere asırlardır söylenen bir isim. Ben de iliklerime kadar – gururla söylüyorum – Türklüğümü Manavlığımı yaşaya yaşaya büyüdüm.
Doğduğum büyüdüğüm bu toprakların mutlu hüzünlü neşeli olduğu günlerdeki yemeklerini derledim, memleketim Sakarya’mın dört bir köşesinden. İstedim ki, unutulmaya yüz tutmuş yemeklerimiz, elli yıl, yüz yıl sonra çocuklarımıza torunlarımıza kalabilsin.
Çok büyük bir haz alarak yürüttüğüm çalışmam sırasında unutulmuş birçok yemeği ortaya çıkarıp sizlere aktarmanın mutluluğunu yaşadım. Taraklı’dan Geyve’ye, Pamukova’dan Hendek’e, Dernekkırı’ndan Kaynarca’ya… ilimizin dört bir tarafını yerel mutfak açısından sekiz ay süreyle incelemeye çalıştım. Gördüm ki 16 çorbası, 51 ana yemeği, 18 hamur işi ve 21 tatlısı, toplamda 106 özgün ve yerel yemeğiyle Sakarya Türkmen/Manav Mutfağı, oldukça zengin ve çeşitli bir mutfaktır.
Biz Manavlar, bilindiği gibi uysal insanlarızdır. Bunu mutfağımızda da görmek mümkün. Zira buğday / tahıl ve sebze ağırlıklı bir mutfak bizimkisi. Kabağı bile yufka içinde harmanlayarak nefis bir tatlıya dönüştüren bir yemek kültürümüz var bizim. Cizlemesi bazlaması gözlemesiyle harika bir mutfağa sahibiz. Buğdayı çimlendirip kaynatarak şekersiz çikolatayı icat etmiş Manav büyüklerimiz. Sütün ve yoğurdun kaymağını kaynatarak üretilen dartımız, dünyanın en güzel sıcak sosu bence.
Sakarya Türkmen/Manav Mutfağı kitabını bana hazırlatan Sakarya Yerel Kültür Derneği yönetim kuruluna, dernek başkanımız Necmettin Kırık Bey’e, on beş senedir yemek üzerine çalışmalarımda beni hep teşvik eden ve daima destekleyen yazar Fahri Tuna Ağbime, araştırmalarım sırasında engin bilgilerini benimle paylaşan kaynak kişilerime candan teşekkürü borç bilirim. Bol lezzetli Türkmen/Manav yemekleri gibi hayatınız olsun efendim.
Gülsen Yıldız
